Türkçe’de konuşma ve yazmadan sıkça karşımıza çıkan ve bir nesneyi birden çok kelime ile ifade etmeye eş anlamlı kelimeler denmekte ve eş anlamlı kelimeler nedir sorusuna örneklerle yanıt bulmaya çalışacağız.
Eş Anlamlı Kelimeler Nedir?
Yazılışları ve okunuşları fakat anlam olarak aynı nesneyi tanımlayan kelimelere eş anlamlı kelimeler denmektedir. Eş anlamlı olan kelimeler birbiri yerine kullanılmakta ve herhangi bir anlam kaybına uğramamaktadırlar.
Hatta, bir kelimenin farklı anlamları olarak cümlede ki yerine göre farklı anlamlarda farklı kelimelere de eş anlamlı kelime olabilmektedir.
Eş Anlamlı Kelime Örnekleri Nelerdir?
Eş anlamlı kelimeler nedir? sorusuna yanıt bulmak için birkaç örnek vererek daha kolay anlatabiliriz,
Baş-kafa, buluş-icat, bacı-kız kardeş, ayakkabı-pabuç, beyaz-ak, aş-yemek, kırmızı-al
Yukarıda da görüldüğü üzere birçok eş anlamlı kelime örnekleri bulunmaktadır. Günlük konuşma içerisinde de defalarca eş anlamlı (anlamdaş) kelimeleri kullanmaktayız.
ÖNEMLİ: Eş anlamlı kelimeler her zaman cümle içerisinde birbirinin yerine kullanılamaz. örneğin, siyah ve kara kelimeleri eş anlamlı kelimelerdir. Ancak, kara baht yerine siyah baht kelimeleri cümle içerisinde eş anlamlı olarak kullanılamaz. Eş anlamlı kelimeleri birbirisi yerine kullandığımızda herhangi bir anlam kaybına uğramaması şarttır.
Yukarıda örnekte yer alan kelimeleri cümle içerisinde kullanalım ve anlam bütünlüğünü koruyup korumadıklarına gözatalım.
- Kafamı duvara çarptım, çok acıdı. (BAŞ)
- Asrın buluşu patates soyacağı olabilir. (İCAT)
- Dün bacım rahatsızlandı, ambulans çağırdım. (KIZ KARDEŞ)
- Ayakkabının bağcıklarını bağlamazsan düşebilirsin. (PABUÇ)
- Saçlarının akları çıkmış, boyatma zamanın gelmiş. (BEYAZ)
- Bu aş bana yetmez, biraz daha alayım. (YEMEK)
- Yanakların al al olmuş, allık mı sürdün yoksa? (KIRMIZI)
Bazı kelimelerin de birçok kelime ile eş anlamlı olabileceğinden bahsetmiştik. Birkaç örnek verebiliriz.
- Bu palto bana bol oldu. (Geniş anlamında)
- Pantolonun paçası geniş oldu. (Bol anlamında)
- Bu yıl Allah’a hamdolsun bol para kazandım. (Çok anlamında)
* İlk cümlede ‘bol’ kelimesi geniş anlamında kullanılmış ve ikinci cümlede de ‘bol’ kelimesinin eş anlamlısı olan ‘geniş’ kelimesi ile örnek verilmiştir. Bunlar eş anlamlı kelimelerdir. Fakat, 3. cümlede ‘bol’ kelimesinin yerine ‘geniş’ kelimesini kullanamayız. Cümlenin anlamında farklılığa sebep olacağı için 3. cümledeki ‘bol’ kelimesi ile ‘geniş’ kelimesi eş anlamlı değildir.